Η έκθεση

Μουσείο Ενορίας Τιμίου Σταυρού Απολλώνων - «Μυστήριον Μέγα»

Το μουσείο υλοποιήθηκε το 2025 και η συλλογή κειμηλίων του περιλαμβάνει αντικείμενα εξαιρετικής ποιότητας και καλλιτεχνικής αξίας.  

Η έκθεση έχει τον τίτλο «Μυστήριον Μέγα» και στηρίζεται σε τρεις άξονες, καθώς παρουσιάζει με αφηγηματική διάθεση τα κειμήλια ως έργα τέχνης, ως φορείς ιστοριών και θρύλων και ως ζωντανά συστατικά των λαϊκών θρησκευτικών δρώμενων της ζωής των Απολλώνων. Έτσι, τα αντικείμενα της συλλογής παρουσιάζονται υπό το πρίσμα των εκκλησιαστικών τεχνών, των θρύλων και των ιστοριών που τα συνοδεύουν αλλά και του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν αυτά ή εκτυλίχθηκαν οι ιστορίες που τα συνοδεύουν.

Τον ρόλο του αφηγητή στην έκθεση κατέχουν τα ίδια τα αντικείμενα και μέσα από αυτά οι κάτοικοι των Απολλώνων που μετείχαν σε διαδικασίες και δρώμενα σχετικά με αυτά. Τα κειμήλια έχουν με το πέρασμα των αιώνων ενδυθεί με ένα μυστηριακό πέπλο, μέσα από την προφορική παράδοση της περιοχής, ενώ αποτελούν αφορμές πρακτικών σχετικών με τον άυλο πολιτισμό της περιοχής.

Η έκθεση της ενορίας Απολλώνων αποτελεί κεντρικό περιφερειακό κόμβο του Δικτύου Χριστιανικών Μουσείων και Επισκέψιμων Μνημείων του Μητροπολιτικού Μουσείου Χριστιανικού Πολιτισμού Ρόδου.

Η κυρίως έκθεση περιλαμβάνει πέντε αίθουσες με αυτόνομες μουσειολογικές ενότητες.

11η Ενότητα
Η πρώτη ενότητα αφορά τον σταυρό των Απολλώνων, ένα σημαντικό κειμήλιο της συλλογής που περιέχει τίμιο ξύλο στο εσωτερικό του και τα θρησκευτικά και λαϊκά τελετουργικά δρώμενα που σχετίζονται με την έξοδο του προς προσκύνηση σε συγκεκριμένες εορτές κάθε χρόνο καθώς ο σταυρός παραμένει και φυλάσσεται σε κρύπτη το υπόλοιπο διάστημα. Η παρουσίαση του στον μουσειακό χώρο γίνεται εικονικά μέσω διαδραστικής προθήκης.
22η Ενότητα
Η δεύτερη έχει ως θέμα την μυθιστορηματική ανακάλυψη της θέσης και την ανασκαφή μίας τρίκλιτης παλαιοχριστιανική βασιλικής στη θέση «Εφτάπορτη», σε ύψωμα βορειοανατολικά των Απολλώνων.
33η Ενότητα
Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζεται η λιτανευτική αμφιπρόσωπη εικόνα της Παναγίας της Καρυωνίτισσας, που βρίσκεται εντός του ναού του Τιμίου Σταυρού. Σκιαγραφείται η ιστορική πορεία της εικόνας, η μεταφορά της στον ναό του Τιμίου Σταυρού, αλλά και η σύνδεσή της με σημεία σταθμούς στην ιστορία της Ρόδου και τους ιππότες.
44η Ενότητα
Στην επόμενη, τέταρτη, ενότητα, μέσα από τις λιτανευτικές και τις φορητές εικόνες της συλλογής, αλλά και τις γραπτές και ψηφιακές μαρτυρίες των κατοίκων των Απολλώνων, αναδεικνύεται η διαδικασία της λιτάνευσης των εικόνων και το πατίκιασμα του λαβάρου της Ανάστασης.
55η Ενότητα
Η πέμπτη και τελευταία ενότητα της έκθεσης αφορά τον κόσμο των χειρογράφων και την περιπέτεια ενός χειρόγραφου κώδικα. Στον ιερό ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Απολλώνων φυλάσσεται χειρόγραφος περγαμηνός κώδικας, ο «Κώδικας των Απολλώνων» ή «Κώδικας του Αρταμίτη», έργο του ιερομόναχου Νείλου, Ηγούμενου της Μονής Αρταμίτη Ρόδου, με χρονολόγηση στο 1181.

Κατόψεις για τυφλούς