Το λάβαρο της Ανάστασης και το εκπαιδευτικό ζήτημα
Στην έκθεση παρουσιάζονται λιτανευτικές εικόνες και λάβαρο Ανάστασης, καθώς και μαρτυρίες που παρουσιάζουν τη σύνδεση του λαβάρου με την πρόσφατη ιστορία του οικισμού.
Στα Απόλλωνα μέσα από μία διαδικασία «πλειστηριασμού» κατά το βράδυ της Ανάστασης, επιλέγεται το άτομο που θα έχει το προνόμιο να κρατήσει το λάβαρο της Ανάστασης στη λιτανεία. Η διαδικασία ονομάζεται «πατίκιασμα». Οι οικονομικοί πόροι που εξασφαλίζονταν με τη διαδικασία αυτή παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για την πρόσληψη δασκάλου στο σχολείο της κοινότητας και ψάλτη για την εκκλησία. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα κάθε χωριό είχε δικό του σχολείο και υπεύθυνη για την εκπαίδευση ήταν η κοινότητα.
Μια ιστορία που αναφέρουν κάτοικοι της κοινότητας μιλά για τον «Αμερικάνο», ένα κάτοικο των Απολλώνων που μετανάστευσε στην Αμερική και πλούτισε εκεί. Επιστρέφοντας στο χωριό του κάθε Πάσχα συμμετείχε στο πατίκιασμα του λαβάρου της Ανάστασης, επιθυμώντας να σηκώσει ο ίδιος το λάβαρο στη λιτανεία.
Μετά την κατάληψη του νησιού από τους Ιταλούς το 1912 η παιδεία συνέχισε να λειτουργεί αρχικά όπως κατά την Τουρκοκρατία. Αργότερα όμως σε μια προσπάθεια εξιταλισμού των νησιών οι Ιταλοί λάμβαναν όλο και σκληρότερα μέτρα κατά της ελληνικής παιδείας. Στα σχολεία κάθε κοινότητας η παιδεία ήταν ελεύθερη, αλλά δεν χορηγούνταν καμιά οικονομική ενίσχυση, ενώ ο Ιταλός επόπτης παιδείας μπορούσε να άρει την άδεια λειτουργίας ενός σχολείου. Παράλληλα, επιβλήθηκε η εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας, ενώ αργότερα επιβλήθηκε στα σχολεία η διδασκαλία του προγράμματος του υπουργείου παιδείας της Ιταλίας, στην ιταλική γλώσσα, ενώ ο χρόνος διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας περιορίστηκε. Η εκκλησία διατήρησε όμως το δικαίωμα της θρησκευτικής εκπαίδευσης και μέσα από αυτή τη διαδικασία συνέχισε να διδάσκει την ελληνική γλώσσα από εκκλησιαστικά κείμενα.
Οι λιτανευτικές εικόνες φέρουν συνήθως στο κάτω μέρος εγκοπή όπου στερεώνεται η λαβή περιφοράς. Κάποιες από αυτές είναι συγχρόνως και δεσποτικές εικόνες, τοποθετημένες στο τέμπλο του ναού. Στον ναό του Τιμίου Σταυρού Απολλώνων εκτός από την Παναγία Καρυωνίτισσα υπάρχουν οι λιτανευτικές εικόνες του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και του προφήτη Ηλία, ενώ στον εκθεσιακό χώρο θα εκτίθεται το λάβαρο της Ανάστασης και εικόνα του Αγίου Γεωργίου Μεσαναγρενού.
